Vernieuwde persoonspagina’s op Oorlogsbronnen.nl

Een aantal vragen aan Micon Schorsij, dataspecialist bij WO2Net.

12.05.2025

Vernieuwde persoonspagina’s op Oorlogsbronnen.nl

In 2020 werden in het project Oorlogslevens voor het eerst tijdlijnen van personen gepubliceerd door Oorlogsbronnen. Deze tijdlijnen waren nieuwe manier om de historische data, die we verzamelen over het leven in Nederland tijdens Tweede Wereldoorlog, persoonlijk te maken en dichterbij de gebruikers van de site te brengen. Archieven bevatten veel informatie over gebeurtenissen in het leven van individuele personen maar dit is verspreid en vaak moeilijk vindbaar. De tijdlijnen maakten het makkelijk om je op één plek in het leven van een persoon te verdiepen. Deze manier van presenteren wordt weliswaar nog steeds hoog gewaardeerd door onze gebruikers, maar ze leidt soms ook tot verwarring en zelfs teleurstelling.

Zo plaatsten wij bij wijze van context ook grotere historische gebeurtenissen op de tijdlijnen, maar het was niet altijd duidelijk wat deze te maken hadden met het leven van de betreffende persoon. Daarnaast is niet iedere relevante gebeurtenis in een mensenleven vastgelegd in een (archief)bron, waardoor er altijd hiaten in een tijdlijn zullen zitten. Dit is op zichzelf nog acceptabel en uit te leggen, maar ook andere onderdelen van de tijdlijn werden soms als verwarrend ervaren. Als we een biografie van een persoon hadden was deze ‘verstopt’ achter een knop die veel gebruikers niet wisten te vinden. We probeerden de locaties van de gebeurtenissen op de tijdlijn ook te visualiseren op een kaart, maar als niet alle locaties bekend zijn kon dat de werkelijkheid behoorlijk vertekenen. Tot slot hadden we het idee dat de bronvermeldingen onvoldoende informatie bevatten en te weinig uitnodigden tot verder ontdekken. We wilden daarom de hele persoonspagina herzien, waarbij de tijdlijn nog steeds een belangrijk onderdeel zou blijven, maar er meer ruimte zou komen voor de biografische gegevens en de (uitleg van) bronnen.

Een interne aanleiding om de persoonspagina’s aan te pakken is dat we sinds de zomer van 2024 werken vanuit het principe van persoonsvermeldingen en persoonsreconstructies. Dit betekende een grote herstructurering van de manier waarop we gegevens over personen uit de datasets van deelnemende organisaties verwerken en opslaan. Wij volgen hierin nu het PiCo datamodel dat definieert hoe bronnen met daarop persoonsvermeldingen aan elkaar gelinkt worden in persoonsreconstructies. De persoonsreconstructies die gemaakt worden door Oorlogsbronnen worden beheerd in een eigen database. Daardoor kunnen we deze zelf aanpassen en uitbreiden, bijvoorbeeld als er nieuwe bronnen worden toegevoegd. Deze database bevat op dit moment ruimt 700.000 unieke personen. De masterdata vormt als het ware de kapstok op basis waarvan we de persoonspagina op de website opbouwen, maar dit was nog niet op deze manier in de website doorgevoerd.

Hoe ziet zo’n nieuwe persoonspagina er nu uit?

De nieuwe persoonspagina’s zijn opgebouwd in grofweg drie blokken; biografisch, gebeurtenissen en bronnen. In het biografische blok is alles verzameld wat we over de persoon weten, zijn of haar geboorte- en sterfdatum en plaats natuurlijk, maar ook de bij ons bekende woonplaatsen en beroepen tijdens de oorlog en er is een nieuwe optie om meerdere namen te laten zien, bijvoorbeeld een schuilnaam van een verzetsstrijder, Als er een biografie beschikbaar is, staat deze nu ook direct in beeld. Natuurlijk tonen we hier ook de foto’s die we van de persoon hebben, waarbij nog steeds de optie wordt aangeboden om zelf een foto bij te dragen.

Afbeelding: Het biografische gedeelte bevat de biografische gegevens uit de persoonsreconstructie, maar ook de biografie, gerelateerde thema’s en bijvoorbeeld het beroep tijdens de oorlog.

Direct onder het biografische gedeelte wordt een preview van de tijdlijn getoond. De tijdlijn kan met een klik fullscreen geopend worden en scrollt horizontaal. Op deze manier is de tijdlijn nog steeds een prominent onderdeel, maar zonder de hele pagina te domineren. De tijdlijn bevat alleen nog persoonlijke gebeurtenissen. Context wordt aangeboden waar dat duidelijk iets toevoegt, wat in de praktijk betekent dat het altijd aan de persoonlijke gebeurtenissen gekoppeld is. Een belangrijke verbetering is ook dat nu op veel meer plaatsen de scans van de oorspronkelijke archiefbronnen, waaruit de gebeurtenissen zijn afgeleid, in die context worden getoond.

Afbeelding: Een aantal gebeurtenissen weergegeven op de tijdlijn van een persoon. Je kunt hier horizontaal doorheen scrollen.

Het derde onderdeel van de nieuwe persoonspagina is het bronnenoverzicht. Hier worden alle bronnen getoond die bij ons bekend zijn over de betreffende persoon. Daarbij vind je ook informatie over de collectie waartoe deze bron behoort en waar mogelijk is er een directe link naar de bron. Ons doel was om alle informatie die we over een persoon verzameld hebben op de pagina plaatsen, ook als deze niet op een tijdlijn past. Dat is op deze manier veel makkelijker te realiseren.

Afbeelding: Bronnen worden extra uitgelicht, met scan als die aanwezig is, en zijn voorzien van een korte collectieomschrijving.

Als extra toevoeging hebben we gekeken hoe we meer dwarsverbanden met andere informatie binnen en buiten oorlogsbronnen.nl aan de pagina konden toevoegen. In sommige gevallen beschikken we over informatie over familierelaties, waarmee we van de ene persoon naar de andere kunnen verwijzen, dat kon voorheen niet. Ook kunnen we nu linken naar foto’s en andere bronnen in onze collecties waarin de persoon voorkomt en gaan we voor het eerst werken met externe links, er is bijvoorbeeld al een match gemaakt met Wikipedia en ook andere links kunnen handmatig worden toegevoegd.

In hoeverre kunnen gebruikers van de website zelf iets toevoegen aan de tijdlijnen?

We hebben eerder gewerkt met crowdsourcing waarbij mensen gebeurtenissen konden toevoegen op de tijdlijn van bijvoorbeeld familieleden. Maar het bleek al snel dat dat bijna niet te managen was. In principe proberen wij ons te beperken tot het verwerken van archiefbronnen die informatie bevatten over grotere groepen van mensen. Nu kunnen mensen alleen foto’s uploaden van personen en we gaan kijken hoe we dit weer voorzichtig kunnen gaan uitbreiden, bijvoorbeeld door ontbrekende biografische gegevens te laten toevoegen.

Hoe verloopt zo’n proces van aanpassingen op de website?

We hebben in 2023 gebruikersonderzoek gedaan om te leren wat de behoeften zijn van onze gebruikers. Daarnaast zijn er de afgelopen jaren ontelbare mails van gebruikers van de website binnengekomen met aanvullingen en reacties. Ook daaruit kunnen we veel informatie halen over de wensen van onze gebruikers. Met Norday, ons webbureau, zijn we vervolgens in gesprek gegaan om te kijken hoe we de presentie van onze persoonspagina’s beter konden maken. En we hebben zelf goed gekeken naar wat er mogelijk is vanuit de data die we hebben. Dus in het proces van ruwe data naar presentatie.

We hebben nu ruim 110 datasets met gegevens over personen, maar die zijn natuurlijk allemaal nét anders ingericht. Daarom moet deze data vaak nog worden ‘opgeschoond’, de structuur van alle individuele datasets moet worden ‘gemapt’, dat wil zeggen, aangepast naar ons datamodel. Dit proces is tot stand gekomen in een tijd dat Oorlogsbronnen slechts enkele persoons datasets bevatte en is organisch gegroeid. Maar met de huidige aantallen moest dat echt strakker worden georganiseerd. We hebben daarom tijdens dit project ook alle mappings opnieuw onder handen genomen en geconformeerd aan het PiCo datamodel. Dat was veel werk, maar anders zou het over een tijdje niet meer werkbaar zijn. Er is nu meer structuur en we zijn wat strenger in welke informatie we wel en niet kunnen verwerken.